राजकुमार तिमिल्सीना , जनमुक्ति खबर ।

तथ्य, इतिहास र पुराना किंवदन्ती सहितको यथार्थपरक सामग्री प्रस्तुत गरिएको छ —

गुरुङ (तमु) समुदायको महान चाड : तमु ल्होसार

किंवदन्ती, इतिहास र वर्तमान अभ्यास

नेपालको आदिवासी जनजाति समुदायमध्ये एक प्रमुख गुरुङ (तमु) समुदायले नयाँ वर्षको रूपमा मनाउने तमु ल्होसार उनीहरूको सबैभन्दा ठूलो र ऐतिहासिक चाड हो।
हरेक वर्ष पुस १५ गते मनाइने यो पर्वले पुरानो वर्षको बिदाइ र नयाँ वर्षको स्वागत मात्र होइन, तमु समुदायको सभ्यता, संस्कृति र जीवन दर्शनलाई पनि प्रतिबिम्बित गर्दछ।

🔹 ‘ल्होसार’ शब्दको अर्थ

ल्हो = वर्ष

सार = नयाँ
➡️ ल्होसार = नयाँ वर्ष

गुरुङ भाषामा यसलाई “तमु ल्होसार” भनिन्छ, जसको अर्थ तमु जातिको नयाँ वर्ष हो।

🔹 पुराना किंवदन्ती र ऐतिहासिक पृष्ठभूमि

🐦 पशु–पक्षी वर्ष प्रणालीको किंवदन्ती

तमु ल्होसारको उत्पत्तिसँग सम्बन्धित एक प्रचलित किंवदन्ती अनुसार, प्राचीन कालमा बुद्धले सबै जीवजन्तुलाई बोलाएर नयाँ वर्षको नामकरण गर्ने निर्णय गरे।
जसले जसले बुद्धलाई भेट्न सके, तिनैको नाममा वर्षहरू राखियो।
यसरी:

मुसा
गोरु
बाघ
खरायो
ड्रागन
सर्प
घोडा
भेडा
बाँदर
कुखुरा
कुकुर
सुँगुर

गरी १२ वर्षे चक्र सुरु भयो, जुन गुरुङ समुदायले आज पनि प्रयोग गर्दै आएका छन्।

➡️ यस वर्षचक्रलाई गुरुङ भाषामा “ल्हो” प्रणाली भनिन्छ।

🔹 तमु सभ्यतासँग जोडिएको यथार्थ

इतिहासकारहरूका अनुसार गुरुङ समुदायको बसोबास हिमाल, पहाड र मध्य पहाडी क्षेत्रमा रहँदै आएको छ। खेती, पशुपालन र प्रकृतिसँग नजिकको जीवनशैली भएका
कारण ऋतु परिवर्तन र वर्षको सुरुआत उनीहरूका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण थियो।
त्यसैले ल्होसार केवल धार्मिक पर्व नभई कृषि, समाज र परिवारको नयाँ चक्र सुरु हुने दिन हो।

🔹 कसरी मनाइन्छ तमु ल्होसार?

🎉 सांस्कृतिक अभ्यास

घरघरमा शुद्धीकरण (पूजा)

पितृदेव र प्रकृतिप्रति धन्यवाद अर्पण

गुरुङ भेषभूषा (पच्युँ, घले, भाङ्रा आदि)

घाँटु, सोरठी, कौडा नृत्य

सामूहिक भेला, आशीर्वाद आदान–प्रदान

🍲 विशेष परिकार

सेलरोटी

मासुजन्य परिकार

छ्याङ, तोङ्बा

🔹 आधुनिक सन्दर्भमा तमु ल्होसार

आज तमु ल्होसार:

सांस्कृतिक पहिचान जोगाउने अभियान

पर्यटन प्रवर्द्धन

युवापुस्तालाई आफ्नो इतिहास चिनाउने अवसर

सामाजिक एकता र सहअस्तित्व, पोखरा, लमजुङ, कास्की, स्याङ्जा लगायत विदेशमा समेत भव्य रूपमा मनाइन्छ।

🔹 निष्कर्ष

तमु ल्होसार केवल नयाँ वर्षको उत्सव मात्र होइन, यो गुरुङ समुदायको इतिहास, प्रकृतिप्रेम, सामूहिकता र आत्मसम्मानको जीवन्त दस्तावेज हो। पुराना किंवदन्ती र आधुनिक
अभ्यासको संगम बनेको यो चाडले नेपाली समाजको बहुसांस्कृतिक सौन्दर्यलाई अझ मजबुत बनाएको छ।